Ung thư vú là ung thư phổ biến nhất và cũng là nguyên nhân gây tử vong nhiều nhất ở phụ nữ trên toàn thế giới. Gần đây tỷ lệ tử vong do bệnh có xu hướng giảm nhờ có các chương trình sàng lọc, phát hiện sớm và những tiến bộ trong điều trị. Tại Việt nam, theo số liệu của Bệnh viện K năm 2008 ung thư vú là loại đứng đầu trong các ung thư ở nữ giới ở Miền Bắc với tỉ lệ mắc chuẩn theo tuổi là 27,3/100.000 người, ở Miền Nam tỉ lệ này là 17,1/ 100.000 người, đứng thứ hai sau ung thư cổ tử cung.
Việc áp dụng các phương pháp tự khám vú, khám lâm sàng và chụp vú hàng loạt có giá trị lớn trong phát hiện bệnh sớm và giảm tỷ lệ tử vong do ung thư vú. Phương pháp chụp X-quang vú thông thường được áp dụng phổ biến hiện nay có thể bỏ sót các tổn thương vú nói chung do sự chồng lấp của tổ chức tuyến, đặc biệt là những vú có đậm độ mô tuyến cao. Một phương pháp chụp mới được giới thiệu bởi hãng GE Healthcare năm 2012 có tên là SenoBright CESM (contrast-enhanced spectral mamography) được chỉ định để tìm các tổn thương nghi ngờ trên chụp vú thông thường. Phương pháp này dựa trên nguyên lý bắt thuốc cản quang của các tổ chức tăng sinh mạch máu và kỹ thuật chụp 2 nguồn năng lượng (dual-energy acquisition). CESM sử dụng thuốc cản quang iod tiêm đường tĩnh mạch và liều chiếu xạ thấp, thực hiện trong thời gian khoảng 8-10 phút trên cùng hệ thống máy chụp vú, cung cấp đồng thời cả hình ảnh tương tự với chụp vú thông thường và hình ảnh của các tổn thương tăng sinh mạch trong một lần chụp.
Hệ thống sinh thiết định vị không gian 3 chiều Stereotactic tích hợp trên máy chụp vú kỹ thuật số (digital mamography) cho phép xác định chính xác vị trí tổn thương nghi ngờ ác tính. Phương pháp này được chỉ định cho các tổn thương không rõ khối, các đám biến đổi cấu trúc, đặc biệt là các tổn thương vi vôi hóa nghi ngờ ác tính. Sinh thiết định vị là biện pháp can thiệp tối thiểu cho phép chẩn đoán được các tổn thương ung thư rất sớm (DCIS: ductal carcinoma insitu).
Chụp CESM trước khi tiến hành sinh thiết trên hệ thống Stereotactic để khẳng định lại chẩn đoán và tìm ra vùng tổn thương ngấm thuốc cản quang, tiến hành sinh thiết vào vùng tổn thương đó nhằm mục đích tăng độ chính xác của kỹ thuật với mẫu bệnh phẩm lấy ra là vùng nghi ngờ ác tính cao nhất.
Các kỹ thuật này hiện nay đều đang được áp dụng thường quy tại Khoa Chẩn đoán hình ảnh, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 trong chẩn đoán sàng lọc cũng như chẩn đoán chuyên sâu ung thư vú. Năm 2015 khoa đã tiến hành trên 2000 ca chụp vú thông thường, 100 ca chụp vú có tiêm thuốc cản quang (CESM) và 50 ca sinh thiết vú định vị (Stereotactic) phục vụ hiệu quả cho khám sàng lọc và chẩn đoán điều trị ung thư vú.
Hình 1(a-b): Hình ảnh chụp vú thường và CESM tư thế MLO hai bên của bệnh nhân nữ 31 tuổi có tuyến vú type IV. Chụp vú thường (a) không xác định được tổn thương. Chụp CESM (b) có nhiều khối u vú hai bên ngấm thuốc cản quang. Chọc hút kim nhỏ 2 khối ở vú trái kết quả giải phẫu bệnh là u xơ lành tính.
Hình 2(a-b): Sinh thiết đám tổn thương vi vôi hóa ác tính (BI-RADS C5). Tổn thương vi vôi hóa ác tính (a), định vị tổn thương sinh thiết và đưa kim sinh thiết vào tổn thương (b).
Khoa Chẩn đoán Hình ảnh - Bệnh viện TƯQĐ 108