Tinh hoàn ẩn là gì?
Tinh hoàn ẩn (cryptorchidism) là một tình trạng bệnh lý mà trong đó một hoặc cả hai tinh hoàn không di chuyển xuống vị trí bình thường trong bìu mà vẫn nằm trong ổ bụng hoặc ở vùng bẹn. Đây là một vấn đề phổ biến trong giai đoạn sơ sinh, với tỷ lệ xuất hiện khoảng 3% ở trẻ sơ sinh đủ tháng và có thể lên đến 30% ở trẻ sinh non. Mặc dù tình trạng này thường tự cải thiện trong những tháng đầu đời, nhưng trong một số trường hợp, tinh hoàn có thể không di chuyển xuống bìu ngay cả khi trẻ lớn hơn, cần phải sự can thiệp y tế.
Nguyên nhân gây tinh hoàn ẩn
Tinh hoàn ẩn có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau. Một số nguyên nhân phổ biến bao gồm:
Di truyền: Một số yếu tố di truyền có thể ảnh hưởng đến quá trình di chuyển của tinh hoàn từ ổ bụng xuống bìu.
Rối loạn hoóc-môn: Các vấn đề về nội tiết tố trong cơ thể, như rối loạn hoóc-môn sinh dục nam, có thể làm gián đoạn sự di chuyển của tinh hoàn.
Sức khỏe của mẹ: Một số yếu tố môi trường trong thời kỳ mang thai, chẳng hạn như tiếp xúc với hóa chất độc hại, thuốc lá, hoặc thuốc gây dị tật, có thể tăng nguy cơ sinh con có tinh hoàn ẩn.
Yếu tố sinh non: Trẻ sinh non có khả năng cao gặp phải tình trạng tinh hoàn ẩn do cơ thể chưa phát triển hoàn thiện.
Dấu hiệu tinh hoàn ẩn
Dấu hiệu dễ nhận biết nhất của tinh hoàn ẩn là sự vắng mặt của một hoặc cả hai tinh hoàn trong bìu. Dưới đây là một số dấu hiệu cần chú ý:
Bìu không đối xứng: Khi chỉ có một tinh hoàn ẩn, bìu sẽ không đầy đặn như bình thường, điều này có thể dễ dàng nhận thấy qua sự không cân đối giữa hai bên.
Đau bụng hoặc đau vùng bẹn: Tinh hoàn ẩn có thể bị xoắn lại, gây đau và khó chịu. Cơn đau này thường xuất hiện ở vùng bụng dưới hoặc bẹn và có thể dẫn đến tình trạng viêm nhiễm.
Không có tinh hoàn trong bìu: Khi bác sĩ kiểm tra, nếu không tìm thấy tinh hoàn trong bìu, đó là dấu hiệu rõ ràng của tinh hoàn ẩn.
Cách phát hiện tinh hoàn ẩn
Việc phát hiện tinh hoàn ẩn sớm rất quan trọng để có phương án điều trị kịp thời. Các phương pháp phát hiện tinh hoàn ẩn bao gồm:
Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ kiểm tra vùng bìu, bụng và bẹn để xác định xem có tinh hoàn nào không di chuyển xuống đúng vị trí không. Đây là phương pháp đơn giản và hiệu quả nhất để phát hiện tình trạng này.
Siêu âm: Siêu âm giúp xác định chính xác vị trí của tinh hoàn, có thể giúp bác sĩ biết được liệu tinh hoàn còn nằm trong ổ bụng hay đã di chuyển gần bìu nhưng chưa xuống hoàn toàn.
Chụp X-Quang (CT hoặc MRI): Các phương pháp chẩn đoán hình ảnh này giúp bác sĩ có cái nhìn chính xác hơn về vị trí của tinh hoàn ẩn trong cơ thể.
Phẫu thuật nội soi: Giúp bác sĩ xác định chính xác vị trí của tinh hoàn trong ổ bụng. Phương pháp này cũng giúp xác định tình trạng tinh hoàn, từ đó đưa ra phương án điều trị phù hợp.
Tác động của tinh hoàn ẩn đối với sinh sản
Nếu không được điều trị kịp thời, tinh hoàn ẩn có thể dẫn đến những tác động lâu dài đến sức khỏe, đặc biệt là khả năng sinh sản. Các vấn đề có thể gặp phải bao gồm:
Vô sinh: Tinh hoàn ẩn có thể ảnh hưởng đến quá trình sản xuất tinh trùng. Tinh hoàn khi không di chuyển xuống bìu có thể bị tổn thương do nhiệt độ không thích hợp, làm giảm chất lượng tinh trùng hoặc gây vô sinh.
Tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư tinh hoàn: Nam giới có tinh hoàn ẩn có nguy cơ cao mắc bệnh ung thư tinh hoàn, đặc biệt là nếu không điều trị sớm.
Rối loạn di truyền: Tinh hoàn ẩn có thể là một dấu hiệu của các rối loạn di truyền ảnh hưởng đến quá trình phát triển của tinh hoàn.
Một ca phẫu thuật ẩn tinh hoàn tại Bệnh viện TWQĐ 108
Khi nào cần đi khám?
Nếu bạn nhận thấy dấu hiệu thiếu tinh hoàn trong bìu hoặc các triệu chứng như đau bụng, đau bẹn, hoặc có vấn đề về khả năng sinh sản, hãy tham khảo bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Điều quan trọng là phải phát hiện tinh hoàn ẩn càng sớm càng tốt, vì sự can thiệp sớm có thể giúp phòng ngừa các biến chứng nghiêm trọng về sau, đặc biệt là vô sinh.
Tinh hoàn ẩn là tình trạng cần được phát hiện và điều trị sớm để tránh các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng sau này, đặc biệt là vô sinh. Nếu bạn hoặc người thân có dấu hiệu của tinh hoàn ẩn, đừng ngần ngại tìm đến bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời.
BSCK2 Nguyễn Văn Phúc
Khoa Nam học, Bệnh viện TWQĐ 108