1. Tác động của bệnh tiểu đường lên sức khỏe răng miệng
Khi đường huyết tăng cao kéo dài, khả năng miễn dịch của cơ thể suy giảm, làm cho mô nướu và tổ chức quanh răng dễ bị viêm nhiễm. Lượng đường trong nước bọt tăng tạo điều kiện cho vi khuẩn sinh sôi, làm tăng nguy cơ sâu răng và viêm lợi. Ngoài ra, tổn thương vi mạch khiến máu lưu thông kém, làm chậm quá trình lành thương sau khi can thiệp nha khoa. Tình trạng khô miệng, một biểu hiện thường gặp ở bệnh nhân tiểu đường, cũng góp phần gia tăng nguy cơ nhiễm trùng và hôi miệng, gây khó chịu kéo dài cho bệnh nhân.
2. Các bệnh răng miệng thường gặp ở bệnh nhân tiểu đường
Bệnh nhân tiểu đường thường có nguy cơ cao bị viêm lợi – biểu hiện bằng lợi sưng đỏ, dễ chảy máu khi đánh răng. Nếu không được điều trị kịp thời, viêm lợi có thể tiến triển thành viêm nha chu, làm tiêu xương ổ răng, răng lung lay và có thể dẫn đến mất răng. Ngoài ra, bệnh nhân còn dễ bị sâu răng cổ răng, loét niêm mạc miệng, nhiễm nấm Candida và khô miệng kéo dài. Đặc biệt, khi thực hiện các thủ thuật nha khoa như nhổ răng hoặc trám răng, bệnh nhân có nguy cơ chậm lành thương và nhiễm trùng cao hơn bình thường.
3. Hướng dẫn chăm sóc răng miệng cho người bệnh tiểu đường
Chăm sóc răng miệng đúng cách là yếu tố quan trọng giúp ngăn ngừa và làm chậm tiến triển các bệnh lý răng lợi. Bệnh nhân cần đánh răng ít nhất hai lần mỗi ngày bằng bàn chải lông mềm và kem đánh răng chứa fluor. Cần chải răng nhẹ nhàng, đúng kỹ thuật để tránh tổn thương nướu. Bên cạnh đó, nên sử dụng chỉ nha khoa hoặc máy tăm nước để làm sạch mảng bám ở kẽ răng – nơi bàn chải không thể tiếp cận được. Với những bệnh nhân có biểu hiện khô miệng, có thể uống nhiều nước, nhai kẹo không đường để kích thích tiết nước bọt hoặc sử dụng các sản phẩm hỗ trợ theo tư vấn của bác sĩ.
4. Chế độ ăn uống và thói quen sống lành mạnh
Chế độ ăn uống khoa học không chỉ giúp kiểm soát đường huyết mà còn hỗ trợ phòng ngừa bệnh răng miệng. Bệnh nhân nên hạn chế ăn đồ ngọt, thực phẩm chế biến sẵn, nước có ga và các thức ăn chứa nhiều đường đơn. Thay vào đó, cần bổ sung rau xanh, trái cây ít đường, thực phẩm giàu canxi và vitamin D để tăng cường sức khỏe răng lợi. Việc tránh thuốc lá và rượu bia cũng rất quan trọng vì đây là những yếu tố nguy cơ hàng đầu gây khô miệng, viêm lợi và làm nặng thêm tình trạng bệnh lý quanh răng.
5. Tái khám răng định kỳ và phối hợp điều trị
Bệnh nhân tiểu đường nên khám răng định kỳ ít nhất mỗi 6 tháng. Với những trường hợp đã có viêm nha chu, thời gian tái khám nên rút ngắn còn 3 tháng/lần. Trước khi thực hiện bất kỳ thủ thuật nha khoa nào như nhổ răng, trám răng hay làm răng giả, bệnh nhân cần thông báo cho bác sĩ Răng – Hàm – Mặt về tình trạng tiểu đường, các thuốc đang sử dụng và kết quả kiểm soát đường huyết gần nhất để bác sĩ có hướng xử trí phù hợp, đảm bảo an toàn trong điều trị.
6. Vai trò của nhân viên y tế trong quản lý răng miệng cho bệnh nhân tiểu đường
Bác sĩ và điều dưỡng nội khoa đóng vai trò quan trọng trong việc nhắc nhở, hướng dẫn bệnh nhân về vệ sinh răng miệng. Việc lồng ghép nội dung chăm sóc răng lợi vào các buổi tư vấn dinh dưỡng, kiểm soát đường huyết, cũng như giới thiệu bệnh nhân đến khám tại các cơ sở nha khoa uy tín là cần thiết để phòng ngừa biến chứng lâu dài. Đồng thời, bác sĩ Răng – Hàm – Mặt cần thận trọng khi tiếp nhận bệnh nhân tiểu đường, đánh giá kỹ chỉ số HbA1c, nguy cơ nhiễm trùng và có chỉ định điều trị phù hợp với từng giai đoạn kiểm soát bệnh.
Răng miệng khỏe mạnh không chỉ giúp bệnh nhân tiểu đường ăn uống ngon miệng, cải thiện chất lượng sống mà còn hỗ trợ đắc lực trong kiểm soát đường huyết. Chăm sóc răng miệng đúng cách, tái khám định kỳ và phối hợp điều trị tốt giữa bệnh nhân – bác sĩ nội khoa – nha sĩ sẽ góp phần phòng ngừa biến chứng răng lợi và nâng cao hiệu quả quản lý bệnh tiểu đường. Đừng xem nhẹ răng miệng – vì đây là một “tấm gương” phản ánh tình trạng sức khỏe toàn thân của chính bạn.
BS Lưu Hà Thanh
Khoa Răng, Bệnh viện TWQĐ 108