Dây chằng chéo trước là 1 trong số nhiều dây chằng đảm bảo sự vững chắc của khớp gối. Dây chằng chéo trước có nhiệm vụ giữ không cho xương chày trượt ra trước so với xương đùi, giữ vững khớp gối theo trục trước sau. Theo trục xoay, dây chằng chéo trước giữ xương chày không cho di lệch xoay trong so với xương đùi. Vì vậy, tổn thương dây chằng chéo trước không ảnh hưởng đến động tác gấp duỗi khớp gối nhưng ảnh hưởng nhiều đến động tác xoay. Khớp gối trở nên lỏng lẻo, thể hiện rõ nhất khi đặt bàn chân xuống đất và xoay người.
Khi đứt dây chằng chéo trước sẽ gây ra những biến đổi về mặt giải phẫu và chức năng khớp gối dẫn đến hậu quả là đẩy nhanh quá trình thoái hóa khớp. Những thay đổi đó diễn biến như sau:
- Mâm chày di lệch ra phía trước làm lồi cầu xương đùi không còn dàn trải đều trọng lực của cơ thể mà chỉ tì lên một phần sụn chêm dẫn đến sụn chêm bị kẹt giữa lồi cầu đùi với mâm chày rồi bị nghiền rách.
- Sự cọ xát giữa lồi cầu xương đùi và mâm chày gây ra sự bào mòn các đầu sụn, kích thích quá trình mọc các gai xương.
- Các thành phần bao khớp, dây chằng, nhất là ở phía sau thường xuyên bị dằng kéo, dẫn đến bong điểm bám hay bị đứt.
Chẩn đoán đứt dây chằng chéo trước không phức tạp. Các nghiệm pháp Lachman, ngăn kéo, dấu hiệu Pivot shift… tương đối đặc hiệu để chẩn đoán bệnh. Tuy nhiên việc khám xét này cần được các bác sỹ chuyên nghành chấn thương chỉnh hình thực hiện. Cộng hưởng từ là phương pháp chẩn đoán hình ảnh có độ nhạy và đặc hiệu cao trong chẩn đoán đứt dây chằng chéo trước. Bên cạnh đó, cộng hưởng từ còn giúp đánh giá các tổn thương khác của khớp gối do chấn thương như vỡ sụn chêm, đứt dây chằng bên, đụng dập xương… Đây là xét nghiệm bắt buộc trước khi thực hiện nội soi điều trị.
Chỉ định phẫu thuật nội soi điều trị đứt dây chằng chéo trước phụ thuộc trực tiếp vào “mức độ sử dụng khớp gối” của người bệnh. Những bệnh nhân nhiều tuổi, ít vận động, đã có tổn thương thoái hóa khớp gối ít có chỉ định phẫu thuật. Thường chỉ phẫu thuật ở những người dưới 50 tuổi, hay vận động, hoạt động thể thao, không có tổn thương khớp gối từ trước. Chưa có sự thống nhất giữa các tác giả về thời điểm phẫu thuật. Tuy nhiên nguyên tắc chung là không phẫu thuật sớm ngay sau chấn thương cũng không phẫu thuật muộn quá khi đã có những tổn thương thực thể ở khớp gối. Thông thường sau chấn thương 3-6 tháng, khi tình trạng tổn thương ổn định sẽ tiến hành phẫu thuật. Phẫu thuật có thể thay dây chằng nhân tạo hoặc dây chằng tự thân (gân bánh chề hoặc gân cơ chân ngỗng). Ít khi khâu phục hồi dây chằng chéo trước.
Kết luận: Dây chằng chéo trước là bộ phận dễ tổn thương nhất ở khớp gối do chấn thương. Cộng hưởng từ là phương pháp chẩn đoán không xâm phạm có độ nhạy và đặc hiệu cao trong chẩn đoán bệnh. Phẫu thuật nội soi thay dây chằng là kỹ thuật được thực hiện điều trị bệnh. Đây là phẫu thuật không cấp cứu, không bắt buộc và thực hiện ở nhóm bệnh nhân có chỉ định cụ thể.
ThS. BSCKII. Phùng Văn Tuấn - Khoa Phẫu thuật Khớp Bệnh viện TWQĐ 108
