Không phải ai cũng hiểu hết về việc chăm sóc sau hiến gan, bài viết dưới đây sẽ đề cập đến quá trình hồi phục, để người hiến yên tâm hơn nếu một ngày có cơ hội cứu sống người khác.
Sau mổ: những ngày đầu là quan trọng nhất
Hầu hết người hiến sẽ nằm viện khoảng 5–7 ngày sau phẫu thuật; trong thời gian này đội ngũ y bác sĩ theo dõi sát các dấu hiệu sinh tồn, kiểm tra chức năng gan, chụp lại CT 7 ngày sau phẫu thuật, xử trí đau và phòng ngừa biến chứng như nhiễm trùng hay rò dịch. Việc được chăm sóc chuyên nghiệp tại Bệnh viện giúp phát hiện sớm và xử trí kịp thời những điều bất thường.
Đau và sinh hoạt: sẽ giảm dần theo thời gian
Khó tránh khỏi đau sau mổ. Nhiều người còn cảm thấy khó chịu rõ rệt trong 1–2 tuần đầu; đau và mệt mỏi sẽ giảm dần nhưng có thể kéo dài vài tuần đến vài tháng. Bác sĩ sẽ kê thuốc giảm đau, hướng dẫn tập thở, đi lại sớm, xử lý táo bón do thuốc và dạy cách chăm sóc vết mổ. Việc tuân thủ chỉ dẫn dùng thuốc và tái khám là then chốt để hồi phục an toàn.
Chế độ dinh dưỡng, nghỉ ngơi và kiêng rượu
Trong 6 tháng đầu, gan đang tái sinh và hoàn thiện chức năng. Vì vậy cần tránh rượu, hạn chế thuốc hoặc thảo dược có thể ảnh hưởng đến gan, ăn đủ protein và năng lượng để vết thương mau liền, và tăng dần hoạt động thể lực theo hướng dẫn. Những thay đổi dinh dưỡng nhỏ nhưng đúng sẽ giúp cơ thể phục hồi tốt hơn.
Tái khám và theo dõi dài hạn
Đây không phải là “một lần xong”, người hiến cần theo dõi toàn diện và đặc biệt là chức năng gan định kỳ theo phác đồ. Một chương trình theo dõi bài bản giúp phát hiện các bất thường muộn và hỗ trợ sức khỏe thể chất, tâm lý lâu dài.
Tâm lý và hỗ trợ xã hội
Nhiều nghiên cứu lớn cho thấy phần lớn người hiến cảm thấy hài lòng về quyết định, nhưng vẫn có một số người gặp khó khăn về tâm lý (stress, lo lắng, thay đổi mối quan hệ, vấn đề tài chính…). Vì vậy đánh giá tâm lý trước hiến và hỗ trợ tâm lý sau hiến (tư vấn, nhóm hỗ trợ, theo dõi) là rất quan trọng để người hiến không bị bỏ lại một mình sau phẫu thuật. Khoa Phẫu thuật Gan – Mật – Tụy luôn phối hợp với chuyên gia tâm lý và công tác xã hội để chăm sóc trọn vẹn cho người hiến.
Những biến chứng cần cảnh giác
Biến chứng nghiêm trọng (ví dụ: chảy máu nặng, nhiễm trùng, suy gan, thậm chí rất hiếm là tử vong) là khả năng có thể xảy ra. Vì vậy quy trình tuyển chọn người hiến, quy trình phẫu thuật thực hiện bởi đội ngũ giàu kinh nghiệm, và chăm sóc hậu phẫu chuyên nghiệp là để giảm tối đa rủi ro ấy. Trước khi quyết định hiến, người hiến đều được tư vấn đầy đủ về rủi ro và quyền lợi.
Chuẩn bị hỗ trợ người hiến trong 4–8 tuần đầu: chăm sóc, đưa đi tái khám, giúp về dinh dưỡng và việc nhà; Không để người hiến tự lái xe trong vài tuần đầu nếu đang dùng thuốc giảm đau; Tôn trọng thời gian nghỉ ngơi: khuyến khích đi bộ nhẹ nhàng, tránh nâng vật nặng trong 6–8 tuần; Nếu thấy sốt, sưng đỏ vết mổ, chảy dịch khác thường, khó thở, đau bụng dữ dội, hãy liên hệ ngay với đội ngũ y tế.
Hiến gan sống là hành động cứu người trực tiếp, đem lại cơ hội sống cho người bệnh nặng; các trung tâm có kinh nghiệm, quy trình sàng lọc, chăm sóc hậu phẫu và theo dõi dài hạn nhằm bảo đảm an toàn cho người hiến. Nhiều người hiến sau hồi phục khỏe mạnh và không hối tiếc vì đã cứu người thân hoặc một cuộc đời.
ThS Nguyễn Thị Vân Anh – Khoa Phẫu thuật Gan – Mật – Tụy,
Bệnh viện TWQĐ 108.