Xét nghiệm Alkaline phosphatase

  02:09 PM 25/01/2016

Alkaline phosphatase (ALP) là một enzyme hydrolase có chức năng loại bỏ các nhóm phosphat của nhiều hợp chất như nucleotide, protein, và alkaloid. Quá trình loại bỏ nhóm phosphat được gọi là khử phospho. Giống như tên gọi của nó, alkaline phosphatase hoạt động có hiệu quả nhất trong môi trường kiềm.

Ở người, alkaline phosphatase có mặt ở tất cả các mô của cơ thể nhưng đặc biệt tập trung ở gan, ống mật, thận, xương và ở nhau thai của phụ nữ có thai. pH tối ưu cho hoạt động của enzyme này là pH = 9.

Có nhiều dạng khác nhau của ALP. Mỗi dạng có một cấu trúc hoá học khác nhau, gọi là một isoenzyme. Cấu trúc của các isoenzyme phụ thuộc vào các cơ quan, nơi mà chúng được sản xuất ra, ví dụ như isoenzyme ALP của gan và xương.

Vai trò quan trọng chính của việc định lượng ALP trong lâm sàng là để kiểm tra khả năng bị bệnh xương hoặc gan. Khoảng 95% lượng ALP toàn phần huyết thanh là có nguồn gốc từ xương và gan với tỷ lệ bằng nhau ở người trưởng thành. ALP thường được sử dụng để theo dõi chuyển hoá xương ở bệnh nhân suy thận, bởi vì nó là một trong ít các chỉ dấu xương không bị ảnh hưởng bởi sự thay đổi chức năng thận. Isoenzyme ALP của xương sẽ đặc hiệu hơn cho bệnh về xương . Ở nước ngoài, đã có nhiều nghiên cứu về sự thay đổi của ALP của xương, trong đó sử dụng các phương pháp miễn dịch hoặc phương pháp sắc ký lỏng hiệu năng cao để định lượng ALP của xương. Tuy nhiên, ở Việt Nam, do điều kiện về máy móc và hoá chất, chưa thể định lượng ALP của xương được.

Tăng ALP máu có thể là do sự phát triển nhanh chóng của xương bởi vì nó được tạo ra bởi các tế bào tạo xương osteoblast. Trẻ em đang phát triển có mức ALP cao hơn người trưởng thành vì xương của chúng đang giai đoạn phát triển. Tăng ALP máu có thể gặp trong các bệnh về gan như: viêm túi mật, viêm gan, xơ gan, u gan, gan nhiễm mỡ, ngộ độc thuốc; khi sử dụng các thuốc verapamil, carbamazepine, phenytonin, erythromycin, allopurinol, rantidine. Ở những người có bệnh về xương như: bệnh Paget, xacôm xương, gãy xương, viêm xương cũng có nồng độ ALP máu tăng.

Giảm ALP tạm thời có thể gặp sau truyền máu, sau phẫu thuật tim. Thiếu hụt kẽm có thể dẫn đến giảm ALP. Bệnh rối loạn chuyển hóa xương di truyền hiếm gặp “hypophosphatasia” có thể gây giảm mạnh và kéo dài mức ALP máu. Suy dinh dưỡng và thiếu hụt protein như bệnh Wilson cũng có thể gây giảm ALP.

Giá trị tham chiếu của xét nghiệm ALP huyết thanh khác nhau ở người lớn và trẻ em:
- Nam: 80 – 300U/L
- Nữ : 64 - 300U/L
- Trẻ em dưới 15 tuổi: < 640U/l.
- Trẻ em 15 -17 tuổi: < 480U/l.

Khoa Sinh hóa - Bệnh viện TƯQĐ 108
Chia sẻ