Sự khác biệt giữa ung thư ở người lớn và trẻ em?
Ung thư được hình thành khi các tế bào trong cơ thể bắt đầu phát triển ngoài tầm kiểm soát. Các loại ung thư phát triển ở trẻ em thường khác với ở người lớn. Nó không liên quan chặt chẽ đến lối sống hoặc các yếu tố nguy cơ từ môi trường.
Các khối u ở trẻ em có xu hướng đáp ứng tốt hơn với một số phương pháp điều trị như hoá trị.
Các yếu tố nguy cơ và nguyên nhân gây ung thư ở trẻ em
Các bệnh ung thư khác nhau có các nguy cơ khác nhau.
Ở người lớn, các yếu tố nguy cơ liên quan đến lối sống, chẳng hạn như thừa cân, ăn uống không lành mạnh, không tập thể dục và thói quen hút thuốc và uống rượu. Các yếu tố nguy cơ do lối sống thường mất nhiều năm để gây ảnh hưởng đến khả năng gây ung thư, do đó, chúng không đóng vai trò quan trọng trong các bệnh ung thư ở trẻ em.
Một số yếu tố môi trường, chẳng hạn như tiếp xúc với bức xạ, trong nhà có người hút thuốc lá có thể làm tăng nguy cơ một số bệnh ung thư của trẻ.
Một số trẻ em nhận những DNA đột biến di truyền từ cha mẹ làm tăng nguy cơ mắc một số loại ung thư nhất định. Nhưng hầu hết các bệnh ung thư ở trẻ em không phải do những thay đổi DNA di truyền gây ra. Chúng là kết quả của những thay đổi DNA xảy ra sớm trong cuộc đời của trẻ, đôi khi ngay cả trước khi sinh. Một số loại ung thư có thể xảy ra bởi các sự kiện ngẫu nhiên đôi khi xảy ra bên trong tế bào.
Các loại ung thư phổ biến ở trẻ em
Khác với người lớn, các loại bệnh ung thư thường xảy ra ở trẻ em là:
• Khối u não và tủy sống
• U nguyên bào thần kinh
• U nguyên bào thận
• Lymphoma
• Sarcoma
• U nguyên bào võng mạc
• Ung thư xương
Có thể phòng ngừa ung thư trẻ em được không?
Không giống như nhiều bệnh ung thư ở người lớn, các yếu tố nguy cơ liên quan đến lối sống (chẳng hạn như hút thuốc) không ảnh hưởng đến nguy cơ bị ung thư của trẻ. Một vài yếu tố môi trường, chẳng hạn như tiếp xúc với bức xạ có liên quan đến nguy cơ ung thư ở trẻ em. Tuy nhiên trong nhiều trường hợp, tiếp xúc với bức xạ là không thể tránh khỏi, ví dụ như chụp X quang, CT chẩn đoán.
Rất hiếm khi một đứa trẻ nhận gen di truyền mắc một loại ung thư nào đó từ cha mẹ. Trong những trường hợp như vậy, các bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật phòng ngừa trước khi ung thư có cơ hội phát triển.
Tóm lại, rất khó để có thể phòng ngừa ung thư ở trẻ em.
Sàng lọc ung thư ở trẻ em
Sàng lọc là kiểm tra để phát hiện một căn bệnh như ung thư ở những người không có bất kỳ triệu chứng nào. Bệnh ung thư ở trẻ em rất hiếm, và không có xét nghiệm sàng lọc rộng rãi để xác định ung thư ở những trẻ em không có nguy cơ cao.
Một số trẻ em có khả năng phát triển một loại ung thư cụ thể cao hơn do di truyền từ cha mẹ. Những trẻ này có thể cần kiểm tra sức khỏe thường xuyên, cẩn thận bao gồm các xét nghiệm đặc biệt để tìm các dấu hiệu sớm của bệnh ung thư.
Các dấu hiệu và triệu chứng có thể có của bệnh ung thư ở trẻ em
Ung thư không phải là bệnh phổ biến ở trẻ em, điều quan trọng là phải cho con của bạn đến gặp bác sĩ nếu chúng có dấu hiệu hoặc triệu chứng bất thường và không biến mất, chẳng hạn như:
• Một khối u hoặc sưng bất thường
• Dễ bầm tím
• Đau liên tục ở một vùng của cơ thể
• Dáng đi bất thường
• Sốt hoặc bệnh không rõ nguyên nhân không biến mất
• Đau đầu thường xuyên, thường kèm theo nôn mửa
• Thay đổi mắt hoặc thị lực đột ngột
• Giảm cân đột ngột không rõ nguyên nhân
Hầu hết các triệu chứng này có thể do các loại bệnh khác ngoài ung thư, chẳng hạn như chấn thương hoặc nhiễm trùng. Tuy nhiên, nếu con bạn có bất kỳ triệu chứng nào trong số này, hãy đi khám bác sĩ để có thể tìm và điều trị nguyên nhân. Bên cạnh đó, các triệu chứng khác cũng có thể xảy ra, tùy thuộc vào từng loại ung thư.
Điều trị trẻ em bị ung thư
Lựa chọn phương pháp điều trị ung thư ở trẻ em chủ yếu dựa vào loại và giai đoạn (mức độ) của ung thư. Các loại điều trị chính được sử dụng cho bệnh ung thư ở trẻ em là phẫu thuật, hoá trị và xạ trị. Việc điều trị ung thư ở trẻ em được coi là một trong những thành công lớn của y học đương đại, trong đó xạ trị có một vai trò quan trọng. Tuy nhiên, nó cũng gây ra các tác dụng phụ bất lợi (thường xảy ra một thời gian dài sau xạ trị) về tăng trưởng và phát triển, chức năng nội tiết, rối loạn tiêu hóa, rối loạn chức năng cơ xương, rối loạn chức năng tim, tác dụng nội tiết, và khối u ác tính thứ hai. Vì thế, vấn đề khó khăn nhất trong xạ trị ở trẻ em là giảm thiểu các tác dụng muộn của điều trị. Các tác dụng cấp tính thường biến mất sau khi quá trình xạ trị kết thúc.
Các kỹ thuật xạ trị
Trong xạ trị, bức xạ năng lượng cao từ tia X, tia gamma, hoặc các hạt nguyên tử chuyển động nhanh (xạ trị hạt nặng hoặc proton) được sử dụng để tiêu diệt tế bào ung thư và thu nhỏ khối u.
Xạ trị gồm xạ trị ngoài và xạ trị trong. Tuy nhiên, hầu hết trẻ em chỉ được điều trị bằng xạ trị ngoài. Liệu pháp xạ trị để điều trị ung thư không phải được thực hiện chỉ trong một lần. Trẻ em thường đến bệnh viện hoặc trung tâm điều trị ngoại trú 4 đến 5 ngày một tuần và trong vài tuần để điều trị (việc điều trị mỗi ngày thường mất vài phút) và ra về ngay sau đó. Việc nhận liều nhỏ hàng ngày của bức xạ giúp bảo vệ các tế bào bình thường khỏi bị hư hại, trong khi những ngày nghỉ cuối tuần giúp họ hồi phục sau chấn thương bức xạ.
Các trẻ quá nhỏ có thể gặp khó khăn khi điều trị, trong những trường hợp này, trẻ có thể được gây mê để giảm tối đa di động trong suốt quá trình điều trị. Để tránh tiếp xúc với bức xạ không cần thiết, cha mẹ không được phép vào phòng điều trị
Từ năm 2013 đến nay, khoa Xạ trị-Xạ phẫu, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 đã điều trị xạ trị cho hơn 100 trẻ em với các loại ung thư phổ biến là u não, sarcoma và u nguyên bào thần kinh… Trong đó có đến 1/5 số ca bệnh nhi được điều trị dưới gây mê với sự kết hợp giữa 3 khoa lâm sàng Xạ trị- Xạ phẫu, Nhi và Gây mê nhằm đảm bảo kết quả điều trị tốt nhất.
Với các kỹ thuật điều trị hiện đại, các bệnh nhi được cố định tốt, giúp đảm bảo liều vào các thể tích điều trị và giảm tối đa liều đến các cơ quan lành, tránh các tác dụng phụ cấp tính cũng như lâu dài ở trẻ.
Hệ thống máy TrueBeam STx, Varian CX và CyberKnife tại BV 108
Các kỹ thuật đang được thực hiện tại khoa Xạ trị-Xạ phẫu, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 trên 3 máy Varian CX, TrueBeam STx và CyberKnife. Tuỳ từng loại khối u và giai đoạn, các bác sỹ xạ trị sẽ quyết định liều và kỹ thuật sử dụng để đạt được hiệu quả tiêu diệt khối u cao nhất và giảm tối đa liều trên cơ quan lành cho trẻ.
Các kỹ thuật xạ trị đang được tiến hành tại Khoa Xạ trị - Xạ phẫu, Bệnh viện Trung ương quân đội 108
1. Xạ trị 3 chiều theo hình dạng khối u (3D CRT)
- Sử dụng từ 2-4 trường chiếu
- Chỉ đinh rộng rãi trên nhiều mặt bệnh
- Máy điều trị: Varian CX, TrueBeam STx
2. Xạ trị điều biến liều (IMRT)
- Sử dụng từ 5-9 trường chiếu
- Phân bố liều theo hình dạng khối u, giảm liều cho cơ quan lành
- Máy điều trị: Varian CX, TrueBeam STx
3. Xạ trị quay điều biến thể tích (VMAT)
- Sử dụng các cung tròn
- Phân bố liều theo hình dạng khối u, giảm liều tốt hơn cho cơ quan lành, thời gian điều trị nhanh
- Máy điều trị: TrueBeam STx
4. Xạ trị lập thể định vị thân (Stereotactic body Radiation Therapy – SBRT)
- Điều trị các khối u ngoài não với độ chính xác cao (≤ 1 mm).
- Máy điều trị: TrueBeam STx, Cyberknife
5. Xạ phẫu (SRS)
- Liều cao, 1-5 phân liều, điều trị các khối u trong não
- Máy điều trị: TrueBeam STx, Cyberknife
6. Xạ trị dưới hướng dẫn hình ảnh
- Thường kết hợp với các kỹ thuật xạ tri khác ở trên để đảm bảo điều trị chính xác, nâng cao chất lượng điều trị và giảm tác dụng phụ
- Máy điều trị: Varian CX, TrueBeam STx, Cyberknife.
7. Xạ trị toàn não tủy (CSI)
- Là kỹ thuật xạ trị phức tạp thường áp dụng trong điều trị u nguyên bào tủy ở trẻ em
- Máy điều trị: Varian CX, TrueBeam STx.
Khoa Xạ trị- Xạ phẫu Bệnh viện Trung ương Quân Đội 108
Tham khảo: sciencedirect.com, cancer.org, sciencedaily.com, quipnip.com