Đàn ông mất “nhiễm sắc thể Y” khi cao tuổi có thể làm giảm tuổi thọ?

  04:39 PM 06/06/2023
Khi đàn ông già đi, họ không chỉ rụng tóc, giảm cơ bắp, sụn đầu gối mà còn bắt đầu mất nhiễm sắc thể Y từ các tế bào của họ. Theo báo cáo mới nhất của các nhà nghiên cứu, khi họ loại bỏ nhiễm sắc thể Y khỏi chuột đực, những con vật này chết sớm hơn so với những con mang nhiễm sắc thể Y, có thể là do tổn thương tim của chúng. Vậy với con người, việc mất nhiễm sắc thể Y ở nam giới có ảnh hưởng đến tuổi thọ?

Hình ảnh minh họa

Theo John Perry – Nhà di truyền học tại Đại học Cambridge (Anh Quốc), việc mất nhiễm sắc thể Y có hại cho sức khỏe, ông là người dẫn đầu một trong những nghiên cứu lớn nhất về tần suất mất nhiễm sắc thể Y ở nam giới.

Nhiễm sắc thể Y có vẻ dễ bị tổn thương khi chỉ mang 71 gen, con số này ít hơn 1/10 so với nhiễm sắc thể X. Đó có thể là lý do tại sao nhiễm sắc thể đôi khi không được truyền lại khi tế bào phân chia. Phân tích các mẫu máu là cách dễ nhất để phát hiện sự mất Y và các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra nhiễm sắc thể này bị thiếu trong ít nhất một số tế bào bạch cầu ở khoảng 40% người 70 tuổi và 57% người 93 tuổi. Ở một số nam giới lớn tuổi, hơn 80% tế bào có thể thiếu nhiễm sắc thể Y.

Các tế bào có thể tồn tại và sinh sản mà không cần Y, nhưng đàn ông thiếu nhiễm sắc thể trong một số tế bào, họ có nhiều khả năng mắc bệnh tim, ung thư, bệnh Alzheimer và các bệnh liên quan đến lão hóa khác. Hơn nữa, tình trạng này có thể là lý do tại sao đàn ông tỷ lệ tử vong trung bình sớm hơn phụ nữ khoảng 5 năm ở Hoa Kỳ, nhà sinh học phân tử Kenneth Walsh của Đại học Virginia cho biết.

Để kiểm tra việc loại bỏ nhiễm sắc thể Y có gây hại cho sức khỏe hay không, Walsh và cộng sự đã thực hiện cấy ghép tủy xương trên 38 con chuột. Họ đã sử dụng công cụ chỉnh sửa gen CRISPR-Cas9 để xóa nhiễm sắc thể Y khỏi các tế bào tủy xương của chuột và sau đó chèn các tế bào đã thay đổi vào những con chuột đực non đã bị loại bỏ tủy xương.

Việc hoán đổi, không loại bỏ nhiễm sắc thể Y khỏi người nhận, nhưng nó đã loại bỏ nhiễm sắc thể này từ 49% đến 81% tế bào bạch cầu, tương đương với tỷ lệ phần trăm ở nhiều người bị mất nhiễm sắc thể Y. 37 con chuột đối chứng trong thí nghiệm này cũng được cấy ghép tủy xương nhưng vẫn giữ lại nhiễm sắc thể Y. Trong gần 2 năm, các nhà nghiên cứu đã theo dõi cả hai nhóm động vật. Những loài gặm nhấm thiếu Y có nhiều khả năng chết hơn trong giai đoạn này, chỉ khoảng 40% trong số những con chuột này sống sót trong 600 ngày sau khi cấy ghép, so với khoảng 60% ở những loài gặm nhấm đối chứng.

Những con chuột bị mất nhiễm sắc thể Y cũng có tim yếu hơn. Sau khoảng 15 tháng, sức co bóp của tim đã giảm gần 20%. Ngoài ra, tăng xuất hiện tình trạng xơ hoá cơ tim ở những con chuột thiếu nhiễm sắc thể Y, làm giảm khả năng bơm máu của tim.

Việc cấy ghép tủy xương mà các nhà nghiên cứu thực hiện trên chuột đã không loại bỏ nhiễm sắc thể Y khỏi các tế bào cơ tim. Nhưng các tế bào bạch cầu được gọi là đại thực bào được sinh ra trong tủy xương đi vào tim. Các nhà khoa học phát hiện ra rằng nhiều đại thực bào từ những con chuột thiếu nhiễm sắc thể Y bắt đầu thúc đẩy quá trình xơ hóa do kích thích quá trình hình thành mô liên kết từ các tế bào khác.

Điều này xảy ra tương tự ở người. Walsh và các đồng nghiệp đã thu được DNA và thông tin sinh tồn của hơn 15.000 nam giới từ Ngân hàng sinh học Vương quốc Anh - Một cơ sở dữ liệu sức khỏe khổng lồ. Nhóm nghiên cứu xác định rằng những người đàn ông bị mất nhiễm sắc thể Y từ ít nhất 40% tế bào bạch cầu của họ có nguy cơ tử vong vì các bệnh về hệ tuần hoàn cao hơn 31% so với những người có nhiều nhiễm sắc thể hơn. Khi các nhà khoa học khám phá các nguyên nhân tử vong có liên quan đến sự vắng mặt của nhiễm sắc thể Y, họ đã xác định được một số tình trạng bệnh tim, bao gồm cả suy tim và tử vong sớm hơn, nhóm nghiên cứu kết luận trên tạp chí Science  [1] . Walsh nói, các nhà nghiên cứu từ lâu đã đánh giá thấp tác động sức khỏe của nhiễm sắc thể Y vì nó có quá ít gen, nhưng bằng chứng cho thấy việc loại bỏ nó “dẫn đến số năm sống bị mất đi đáng kinh ngạc”.

Nguồn tham khảo:

1.       Sano, S., et al., Hematopoietic loss of Y chromosome leads to cardiac fibrosis and heart failure mortality. Science, 2022. 377(6603): p. 292-297.

TRUNG TÂM TƯ VẤN DI TRUYỀN VÀ SÀNG LỌC UNG THƯ - BỆNH VIỆN TWQĐ 108

Địa chỉ: Số 1B Trần Hưng Đạo, Bạch Đằng, Hai Bà Trưng, Hà Nội

Hotline: 0865.898.108

Website: http://sanglocungthu108.vn

Thời gian làm việc: 6h30 – 17h00, từ thứ 2 đến thứ 6

Chia sẻ